Σάββατο 15 Μαρτίου 2008

Ψυχοσάββατο σήμερα...

kerakia(η φωτο είναι από την Ιερά Μονή Παναγίας Γουμενίσσης Ν.Πέλλας)

Σήμερα το πρωί ξύπνησα από τις καμπάνες του Αγ_Αναστάση. Σηκώθηκα λιβάνισα, άναψα το καντηλάκι και το έβαλα να καίει δίπλα στη φωτογραφία της μάνας μου. Μαζί της και η γιαγιά και η θεία.

Ψυχοσάββατο σήμερα και είναι μια μέρα που θυμόμαστε όλους όσους δεν είναι πια κοντά μας, είναι κάπου αλλού, δεν ξέρουμε που. Και κάθε χρόνο μακραίνει ο κατάλογος των "απόντων". Εκτός από τους συγγενείς, φίλους, γνωστούς είναι και κάποιοι άγνωστοι που σε συγκλονίζει ο θάνατός τους.

(Καθαρά Δευτέρα προς Τρίτη ξημέρωμα, σκοτώθηκε στο σταυροδρόμι το παληκάρι από τρακάρισμα.Μοναχοπαίδι. Αλλοι είπαν 20 , άλλοι 23, τι σημασία έχει... Τρίτη πρωί το άκουσα και λυπήθηκα. Το παιδί δεν το ήξερα, ήξερα όμως αυτόν που το "σκότωσε". Και είμαι σίγουρη ότι περνάει καθημερινά έναν θάνατο).

Σήμερα λοιπόν καλό θα είναι να ανάψουμε ένα κεράκι ή το καντηλάκι μας για όλους αυτούς που έχουν φύγει από κοντά μας και τους θυμόμαστε και για όλους αυτούς που δεν υπάρχει κανείς να τους θυμάται. Για κάποιους ακόμα που μείναν στα αζήτητα και θάφτηκαν κάπου χωρις όνομα και στοιχεία.

Ψυχοσάββατο (Σάββατο των ψυχών)

Ο λόγος που το καθιέρωσε η Εκκλησία μας, παρ' ότι κάθε Σάββατο είναι αφιερωμένο στους κεκοιμημένους, είναι ο εξής: Επειδή πολλοί κατά καιρούς (παλιά ) απέθαναν μικροί ή στην ξενιτιά ή στη θάλασσα ή στα όρη και τους κρημνούς ή και μερικοί, λόγω πτώχειας, δεν αξιώθηκαν των διατεταγμένων μνημοσυνών ...«οι θείοι Πατέρες φιλανθρώπως κινούμενοι θέσπισαν το μνημόσυνο αυτό υπέρ πάντων των άπ' αιώνος εύσεβώς τελευτησάντων Χριστιανών».

Το δεύτερο Ψυχοσάββατο το τελεί η Εκκλησία μας εννέα μέρες μετά την Ανάληψη τού Σωτήρος μας Ιησού Χριστού, δηλαδή το Σάββατο προ τής Πεντηκοστής.

Στο μνημόσυνο αυτό ή ‘Εκκλησία μας μνημονεύει όλους τούς ευσεβείς κοιμηθέντες από Αδάμ μέχρι σήμερα. Προσεύχεται γι’ αυτούς και ζητά από το Χριστό πού αναλήφθηκε στους ουρανούς και κάθισε στα δεξιά του Πατρός να τους αξίωση την ώρα τής Κρίσεως να δώσουν καλή απολογία σ’ Αυτόν πού Θα κρίνη όλη τη γη. Να παρασταθούν στα δεξιά Του, στη χαρά, με το μέρος των δικαίων και στην φωτεινή τάξη των αγίων. Να γίνουν άξιοι κληρονόμοι τής Βασιλείας και δεν εύχεται μόνο για τούς Χριστιανούς, διότι δεν ήταν κανένας χριστιανός από Αδάμ μέχρι Χριστού, αλλά για όλους τούς ανθρώπους. Στο σημείο αυτό μπορεί να δη κανείς την αγάπη της Εκκλησίας μας για όλο το ανθρώπινο γένος.

Το Ψυχοσάββατο στη Λαογραφία

Στη γιορτή των Αγ. θεοδώρων τιμούνται μαζί, οι μεγαλομάρτυρες "Άγιος Θεόδωρος ο Τήρων" του 3ου αιώνα και Άγιος Θεόδωρος ο Στρατηλάτης του 4ου αιώνα. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Θεόδωρος ο Τήρων που ονομάστηκε έτσι επειδή ήταν στρατιώτης επί Διοκλητιανού στο τάγμα των Τηρώνων (νεοσύλλεκτων), κατά τη διάρκεια λιμού στην περιοχή των Ευχαΐτων της Γαλατίας, έθρεψε τον πληθυσμό μιας πόλης με κόλλυβα. Από τότε καθιερώθηκε να προσφέρονται στους ναούς, το Σάββατο της πρώτης εβδομάδας των Νηστειών (και Ψυχοσάββατο), κόλλυβα.

Σύμφωνα με άλλη παράδοση, η καθιέρωση των κόλλυβων συνδέεται με ένα θαύμα που έκανε ο άγιος Θεόδωρος ο Τήρων επί Ιουλιανού, που ήταν αντίθετος στη νηστεία των χριστιανών. Ο αυτοκράτορας, διέταξε τον έπαρχο της Κωνσταντινούπολης, όταν πλησίαζε η πρώτη εβδομάδα των νηστειών, να εξαφανίσουν από την αγορά κάθε είδους τρόφιμα και να αφήσουν μόνο τα ειδωλόθυτα, ώστε να αναγκαστούν οι χριστιανοί να φάνε από αυτά που προέρχονταν από τις θυσίες. Τότε ο άγιος Θεόδωρος παρουσιάστηκε ως οπτασία στον πατριάρχη Ευδόξιο και του φανέρωσε το σχέδιο του Ιουλιανού, υποδεικνύοντας του συγχρόνως να χρησιμοποιήσουν οι χριστιανοί, αντί για άλλη τροφή, κόλλυβα.

Κατόπιν, με βάση την αρχαία δοξασία ότι οι νεκροί έχουν την ικανότητα να γνωρίζουν και να προλέγουν το μέλλον, το Ψυχοσάββατο αυτό είχε συνδυαστεί από παλιά με μαντικές λαϊκές δοξασίες όπου οι ανύπαντρες νέες έβαζαν κάτω από το μαξιλάρι τους κόλλυβα των Αγίων Θεοδώρων, πιστεύοντας ότι θα δουν στο όνειρο τους τον άντρα που θα παντρευτούν. Σε άλλη εκδοχή, αυτή η μαντική τελετή γινόταν μεσάνυχτα (που πιστευόταν πως ήταν η ώρα των νεκρών), σε ένα σταυροδρόμι.

(Κάτι αντίστοιχο στην αρχαιότητα ήταν τα Ανθεστήρια που γιορτάζονταν τέλη Φεβρουαρίου αρχές Μαρτίου επί τρεις μέρες).

Τα κόλλυβα ή κόλυβα είναι ένα γλύκισμα το οποίο προσφέρεται εις μνήμη των νεκρών. Αποτελείται συνήθως από βρασμένο σιτάρι, ρόδι, κόλιανδρο και ξηρούς καρπούς. Συνηθίζεται τα τελευταία χρόνια να καλύπτονται με ζάχαρη άχνη.

Η λέξη προέρχεται από τον κόλλυβο (αρχαία ελληνικά), που αρχικά σήμαινε κόκκο δημητριακών καρπών (και με την έννοια αυτή πέρασε στα κόλλυβα) και έπειτα το πολύ μικρό νόμισμα.

Τα κόλλυβα προσφέρονται στους παρευρισκόμενους σε μνημόσυνα στην εκκλησία, αλλά και διανέμονται στη συνέχεια σε συγγενικά ή φιλικά σπίτια. Το έθιμο προέρχεται από τα παλαιότερα χριστιανικά χρόνια και έχει σχέση με τα περίδειπνα των Ελλήνων και άλλων λαών.

14 σχόλια:

Νικόλας Παπανικολόπουλος είπε...

Καλημέρα! :)) Τα κόλλυβα αδυναμία μου! ( Τα φτιαχτά ). :))

Alkmini είπε...

@Νικόλα μου
ξερεις τι αναρωτιομουν με το σημερινο ποστ?
ποιος θα αφησει σχολιο και τι ειδους σχολιο.
εμ δεν σκεφτηκα εσενα ;)

ΑΧΤΙΔΑ είπε...

Κορίτσι μου έρχομαι με πολύ χαρά στο μπλοκόσπιτο σου, λες πράγματα που με ενδιαφέρουν αφάνταστα. Ξέρεις των Αγίων Θεοδώρων η γιαγιά μου έκαμνε λουκουμάδες και μοίραζε λέγοντας: << σαράντα φας, σαράντα πιείς ,σαράντα ευχές για τη ψυχή>>δηλαδή να δώσεις σε σαράντα ανθρώπους να φάνε, να πιούνε και να σου δώσουνε σαράντα ευχές για τις ψυχές των νεκρών σου.
Συνέχισε πάντως να εργάζεσαι για ..μένα, τα διαβάζω ΟΛΑ όσα γράφεις, τα σημερινά τα εκτύπωσα κι όλας!Φιλάκια.

P. Kapodistrias είπε...

Πολύ σημαντική και συγκινητική ανάρτηση. Δίνεις όλες τις πλευρές του κάθε ζητήματος. Και μάλιστα αυτών, που άπτονται της Θεολογίας κι εύκολα κανείς μπορεί να πέσει σε ατραπούς προβληματικές.
Επίσης, η στήλη με τα θεολογικά σου παραπέμπουν όντως σε έγκριτες σελίδες από πλευράς εκκλησιαστικής.
Τις ευχές των Ψυχών των προσφιλών σου νάχεις!!!

Alkmini είπε...

@αχτιδα μου οσο μεγαλωνω διαπιστωνω οτι με πιανει μια νοσταλγια για τα "παλια", για τα ήθη και εθιμά μας που χανονται, ψαχνω διαφορα λαογραφικα στοιχεια του καθε τοπου. σε μικροτερη ηλικια ημουν 2 λαλουν και 3 χορευουν. τωρα που "μεστωσα" βλεπω οτι σημερα δεν υπαρχουν πολλα πραγματα ουτε να κρατηθουμε, ουτε να σεβαστουμε, ουτε να επενδυσουμε. ισως γι αυτο κανω μια αναδρομη. ισως μου βγαινει μια αναγκη ανευρεσης πιο γνησιων πραγματων, καταστασεων, αξιων. ισως...
πολυ θα ηθελα να δω στο μπλογκ σου εικονες αγιογραφημενες απο σενα, αν γινεται.
καλη σου μερα γλυκεια μου.
Υ.Γ. αχ και να ειχαμε οχι 40 εστω 4 λουκουμαδες τωρα. μην με κανεις να παω στη Πλ.Συνταγματος(Ναυπλιου) να παραγγειλω 2 μεριδες να τις τσακισω χιχι.
φιλακια

Alkmini είπε...

@πατ. παναγιωτη σ ευχαριστω για τα καλα σου λογια (δεν θα βαρεθω να στο λεω σε καθε ποστ μου). σε εχω χαρακτηρισει Καλογνωμο και πραγματικα εισαι. για μενα τουλαχιστον εισαι μεγαλη βοηθεια και σε δυσκολες στιγμες μου και παντα.
ηθελα την αποψη σου για τα >Θεολογικα γιατι εσυ τα ξερεις καλυτερα. σ ευχαριστω και παλι. μου αρεσε το ποστ σου στο http://banato.blogspot.com/2008/03/blog-post_14.html και η εικονα σου να ιερουργεις μπρος στην εικονα της Παναγιάς.
να εισαι καλα.

Kaveiros είπε...

Συμφωνω μαζι σου*μονο που πρεπει,οχι μονο σημερα,αλλα λιγα λεπτακια,
καθε μερα....

rain είπε...

Αν και είμαι αντιδραστική σε κάποια πράγματα μου άρεσε ο τρόπος που το παρουσίασες και αυτά για τα οποια έμαθα από την ανάρτησή σου..Σε φιλώ

Alkmini είπε...

@καβειρε
θα συμφωνησω μαζι σου. αλλα θα διαφωνησω στο "πρεπει". εγω γενικως κανω πραγματα που θελω τη στιγμη που τα θελω και οσα πρεπει μπορω τα εχω αποκλεισει απο τη ζωη μου.
να εισαι καλα

Alkmini είπε...

@βροχουλα μου
και γω αντιδραστικη ειμαι, αλλα η πιστη ισως ειναι παρεξηγημενη απο καποιους. ο καθενας πιστευει σ "αυτο" που πιστευει με το δικο του τροπο.
χωρις να θεωρω εαυτον "θεουσα" εγω πιστευω. μοναχικη πιστη και προσευχη οταν το νοιωσω σε ξωκλησσια μονη μου.
καλο σου βραδυ καλη μου

Ιφιγένεια είπε...

Έκανες πολύ καλά που ανέβασες αυτό το post . Η παράδοση μας δεν πρέπει να την αφήσουμε να ξεθωριάζει .
Καλό βράδυ κοριτσάκι !

ΑΧΤΙΔΑ είπε...

Ούτε κι εγώ θεωρώ τον εαυτό μου Θεούσα,πολλές φορές μάλιστα αμελώ τα θρησκευτικά μου καθήκοντα σε σημείο που νοιώθω τύψεις γιατί ζητώ απο Εκείνον χάρες χωρίς να προσφέρω εγώ.Όμως τα βράδυα πριν με παρει ο ύπνος η τελευταία μου σκέψη ΠΑΝΤΑ είναι να Τον ευχαριστήσω για όσα μου προσφέρει και που εγώ σαν όλους τους αχάριστους ανθρώπους το θεωρώ δεδομένο.Προσπαθώ όσο μπορώ να διορθώσω την ανθρώπινη αδύναμη φύση μου και λυπάμαι γιατί μερικά πράγματα εκ των περιστάσεων πάλι θα τα επαναλάβω όμως ελπίζω να με κρίνει με επιείκεια και το μόνο που μπορώ να Του υποσχεθώ είναι οτι θα προσπαθώ πάντα να μη κάνω όσα δεν θέλω να μου κάνουν οι άλλοι.

Alkmini είπε...

@ιφιγενεια
καλη σου μερα και σε ευχαριστω
με βρισκεις συμφωνη με την αποψη σου περι παραδοσης.

Alkmini είπε...

@αχτιδα
καλως την αχτιδουλα
χμ σε αυτα τα θεματα θα μπορουσε να απαντησει ο π.κ. εγω δεν ειμαι ιδικη.
αλλα στο τελευταιο "και το μόνο που μπορώ να Του υποσχεθώ είναι οτι θα προσπαθώ πάντα να μη κάνω όσα δεν θέλω να μου κάνουν οι άλλοι" αυτο το προσπαθω και γω.
καλη σου μερα γλυκεια μου