Τρίτη 8 Απριλίου 2008

Ελληνικά βότανα και ενδημικά φυτά Πελοποννήσου.

Η ελληνική φύση, με τη μεγάλη ποικιλία βιοτόπων και το μεγάλο αριθμό ειδών πανίδας και χλωρίδας, κίνησε το ενδιαφέρον των ερευνητών ήδη από την αρχαιότητα. Πρώτος ο Αριστοτέλης προσπάθησε να περιγράψει τα είδη των φυτών και των ζώων που υπήρχαν κατά την εποχή του στον ελληνικό χώρο. Ειδικά για τη χλωρίδα έγραψε το σύγγραμμα "Περί φυτών", που όμως δεν διασώθηκε.
Ο μαθητής του Αριστοτέλη, Θεόφραστος, καταπιάστηκε ειδικά με τη χλωρίδα στα έργα του "Περί φυτών ιστορίαι" και "Περί φυτών αιτίαι" , όπου περιγράφει περίπου 550 είδη. Αργότερα, τον 1ο μ.Χ. αιώνα, ο γιατρός και φυσιοδίφης Διοσκουρίδης κατέγραψε περίπου 600 είδη φυτών, που παρουσιάζουν κυρίως φαρμακευτικό ενδιαφέρον, στο έργο του "Περί ύλης ιατρικής". Το βιβλίο αυτό εκδόθηκε το 512 μ.Χ. σε έγχρωμη εικονογραφημένη μορφή, με τον τίτλο "Codex vindobonensis".

Μετά τους μεγάλους αρχαίους έλληνες ερευνητές ακολούθησε μια μακρά σκοτεινή περίοδος χιλίων περίπου χρόνων, ως την ευρωπαϊκή Αναγέννηση, οπότε αρχίζει και πάλι να αναπτύσσεται το ενδιαφέρον για τη φύση, αυτή τη φορά στην Κεντρική και Δυτική Ευρώπη.
Το ενδιαφέρον των ευρωπαίων επεκτείνεται και στον ελληνικό χώρο. Μεγάλοι επιστήμονες και ερευνητές αρχίζουν να καταφθάνουν στη σκλαβωμένη από τους Οθωμανούς Ελλάδα, για να μελετήσουν, εκτός από τις αρχαιότητες, και τη φύση της, δημοσιεύοντας αξιόλογες εργασίες. Από τότε ασχολήθηκαν με την ελληνική χλωρίδα πολλοί και μεγάλοι ερευνητές. Με τον ερχομό του 20ου αιώνα η χλωριδική έρευνα του ελληνικού χώρου συνεχίζεται με πολλές εργασίες ελλήνων και ξένων ερευνητών, όπως και Πανεπιστημίων.

Σε σύγκριση με την έκτασή της, η Ελλάδα έχει την πλουσιότερη χλωρίδα στην Ευρώπη.

Υπάρχουν 47 φυτά που βρίσκονται άμεσα σε κίνδυνο εμφανίζονται σε τοποθεσίες όπου ο συνολικός πληθυσμός τους δεν ξεπερνά συνήθως τον αριθμό των 100 ατόμων. Πρόκειται, κυρίως, για τοπικά ενδημικά φυτά της Ελλάδας ή για ορισμένα είδη που βρίσκονται στη χώρα μας αλλά είναι ασιατικής ή αφρικανικής προέλευσης. «Η ανθρώπινη παρουσία, η τουριστική δραστηριότητα, τα έργα που συνεχώς εγκρίνονται σε βουνά, η υπερσυλλογή, αλλά και η υπερβόσκηση, αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες. Σε αντίθεση με τις πυρκαγιές, που όχι μόνο δεν προκαλούν ζημιές στα μικρά λουλούδια, αλλά μπορεί να τα ευνοήσουν, καθώς αποκτούν μεγαλύτερο χώρο επέκτασης και πρόσβαση στο φως του ήλιου. Και φυσικά, αυτό δεν σημαίνει με τίποτα ότι οι φωτιές είναι θετικό γεγονός.

Δυστυχως όμως υπάρχουν και 5 είδη φυτών που έχουν εξαφανιστεί:

Αstragalus idaeus (Βunge): Ενδημικό φυτό των βουνών της Κρήτης (κυρίως στη Δίκτη και στον Ψηλορείτη) που βρέθηκε και περιεγράφη τον προηγούμενο αιώνα. Στα νεώτερα χρόνια δεν έχει ξαναβρεθεί. Είναι πιθανό να εξαφανίστηκε εξαιτίας της υπερβόσκησης της περιοχής.

Centaurea tuntasia (Ηeldr. ex Ηal): Ενδημικό φυτό της Αττικής που βρέθηκε το 1884 στα Λιόσια και στη συνέχεια το 1942 στον Μαραθώνα. Στα επόμενα χρόνια δεν έχει ξαναβρεθεί ούτε στις παραπάνω περιοχές ούτε σε άλλες τοποθεσίες της Αττικής.

Centaurea sibthorpii (Ηalascy): Ενδημικό φυτό της Αττικής που βρέθηκε και περιεγράφη τον περασμένο αιώνα. Οι περιοχές στις οποίες βρέθηκε το φυτό έχουν δεχθεί έντονη ή μέτρια οικιστική δραστηριότητα και από τότε δεν έχει ξαναβρεθεί ούτε στην Αττική ούτε σε άλλη τοποθεσία.

Geocaryum bornmuelleri (Wolff Εngstrad): Το συγκεκριμένο είδος βρέθηκε και περιεγράφη το 1891 στη Θάσο από τους Sintenis και Βornbmuller. Από τότε δεν έχει αναφερθεί ποτέ ξανά.

Satureja acropolitana (Ηalascy- Greuter&Βurdet): Παλαιότερα ήταν γνωστό με το όνομα Μicromeria acropolitana. Βρέθηκε στα βράχια της Ακρόπολης στις αρχές του αιώνα. Από τότε δεν έχει αναφερθεί ξανά. Συνεργάτες του Red Data Βook για την Ελληνική Χλωρίδα ανακάλυψαν πρόσφατα στην ίδια τοποθεσία ένα φυτό που του μοιάζει αρκετά. Ήταν όμως Αύγουστος και τα φυτά δεν είχαν άνθη ή καρπούς. Συνεπώς, έως και σήμερα κατατάσσεται στα εξαφανισθέντα είδη.

Τί είδε η Γιαπωνέζα?

Η Γιαπωνέζα Κιτ Ταν, ερευνήτρια και καθηγήτρια Βοτανολογίας στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, κατέγραψε όλα τα ενδημικά φυτά της Πελοποννήσου και των Κυθήρων.
Οι μελετητές έχουν ερευνήσει και καταγράψει, σύμφωνα με τους τελευταίους υπολογισμούς, περισσότερα από 6.500 είδη και υποείδη φυτών στην Ελλάδα, από τα οποία τα 1.150 δεν συναντώνται αλλού στον κόσμο. Σε σύγκριση με την έκτασή της, η Ελλάδα έχει την πλουσιότερη χλωρίδα στην Ευρώπη. Τα 2.500 είδη, περίπου, έχουν καταγραφεί στα Πελοποννησιακά βουνά. Από αυτά τα τριάντα δυο (32) είναι ενδημικά του Ταϋγέτου και τουλάχιστον 120 ενδημικά της Ελλάδας. Η πλούσια αυτή χλωρίδα αποδεικνύει την μοναδικότητα του βουνού.

Για έξι ολόκληρα χρόνια, διένυσε πάνω από 350.000 χιλιόμετρα στη χώρα μας και κατέγραψε από τα μεγάλα δέντρα έως και τα μικρά λουλουδάκια δίπλα στις ράγες των υπεραστικών σιδηροδρόμων. «Περπατούσα μόνη μου, ώρες ατελείωτες, περισσότερες από δέκα την ημέρα. Με ήλιο, με βροχή, με υπερβολικό κρύο ή ζέστη, συνέχιζα και συνέλεγα φυτά», περιγράφει η Κιτ Ταν.

«Στις αποστολές μου έχω πάντοτε μαζί μου ένα ειδικό μηχάνημα για το υψόμετρο, ένα GΡS, ψαλίδι, πλαστικές σακούλες, σκαλιστήρι, σημειωματάρια, ένα μολύβι και όχι στυλό, γιατί δεν μπορώ να γράψω όταν βρέχει, και μία φωτογραφική μηχανή. Και, φυσικά, τον υπνόσακό μου». Τρόφιμα και νερό δεν παίρνει μαζί της, γιατί αποτελούν πρόσθετο βάρος, μόνο κάποιες σοκολάτες.
Για την Κιτ Ταν και τον κ. Ιατρού, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Πατρών ,τα φυτά που συναντούν στο δρόμο τους στο φαράγγι του Βουραϊκού και όχι μόνο είναι οι «φίλοι» μιας μεγάλης παρέας. Οι δύο ερευνητές γνωρίζουν τόσο τις επιστημονικές όσο και τις κοινές τους ονομασίες μία προς μία. Στέκουν, σκύβουν, τα κοιτούν προσεκτικά και τα αγγίζουν. Η Κιτ Ταν κόβει ένα, το τρίβει και το μυρίζει. «Υπέροχο άρωμα», λέει, «σαν τη ρίγανη. Υπάρχουν πολλά αρωματικά φυτά εδώ».
Για έξι χρόνια ερχόταν δύο ή τρεις φορές κάθε χρονιά στην Πελοπόννησο και στα Κύθηρα. Σε κάθε της αποστολή έμενε από 8 μέρες έως έξι μήνες. Όπως λέει η ίδια, το παλιό τζιπ με το οποίο κυκλοφορούσε έχει διανύσει περισσότερα από 350.000 χιλιόμετρα στην Ελλάδα. Ο κ. Ιατρού κάνει λόγο για αποστολές εξερεύνησης και όχι για απλές εκδρομές. Οι περιγραφές αλλά και το αποτέλεσμα της δουλειάς το αποδεικνύουν.

Η Κιτ Ταν θυμάται τις μέρες που πέρασε εξερευνώντας τα φυτά του Ολύμπου. «Ξυπνούσα στις 4 το πρωί και ξεκινούσα το περπάτημα. Κοιτούσα παντού προσεκτικά. Σήκωνα κάθε πέτρα, όπου υπήρχε φυτό. Ατέλειωτες ώρες πεζοπορίας και πολλή κούραση». Η πρώτη της αποστολή ήταν στον Πάρνωνα. Ακόμα κι όταν οι συνθήκες ήταν αντίξοες, εκείνη ποτέ δε φοβήθηκε. «Συχνά τα καταφύγια στα βουνά ήταν κλειστά και κλειδιά δεν υπήρχαν. Ύστερα από μία ολόκληρη μέρα δουλειάς, έπρεπε να κοιμηθούμε, ήταν απαραίτητο. Μαζεύαμε κλαδιά από τα γύρω δέντρα, βάζαμε πάνω τους υπνόσακους και κοιμόμασταν», περιγράφει.
Ξυπνούσαν με τις πρώτες ηλιαχτίδες και το περπάτημα άρχιζε και πάλι. Κάποιες φορές η Γιαπωνέζα χρησιμοποιούσε ως μεταφορικό μέσο γαϊδουράκια. Στο δρόμο τους εκτός από φυτά έκαναν την εμφάνισή τους και διάφορα ζώα ή μεγάλα πουλιά. Ποτέ όμως απειλητικά. «Θυμάμαι μια φορά που σκαρφάλωνα σε κάτι βράχους, δίπλα σε νερά. Ένας από αυτούς υποχώρησε. Τότε πραγματικά σκέφτηκα πως θα μπορούσα να έχω πάθει κάτι σοβαρό. Ευτυχώς, αν και έπεσα, δεν έπαθα ούτε γρατζουνιά», λέει χαμογελώντας η Γιαπωνέζα ερευνήτρια.
Η Κιτ Ταν ήρθε πρώτη φορά στην Ελλάδα το 1991 και η οροσειρά της Ροδόπης ήταν η πρώτη της αποστολή. Γύρισε πίσω στο Εδιμβούργο, όπου ζούσε έχοντας συλλέξει περισσότερα από 2.500 φυτά. Έμεινε στη Ροδόπη ένα μήνα. Τον επόμενο χρόνο επισκέφτηκε ξανά την Ελλάδα.
«Ήταν τυχαίο. Από το Μπάρι και το Μπρίντεζι πέρασα στην Πάτρα. Ήμουν μόνη μου και αναζήτησα συνεργάτη στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας. Εκεί βρέθηκα με τον κ. Ιατρού. Από τότε συνεργαζόμαστε στενά». Ο κ. Ιατρού έκανε τότε το διδακτορικό του στα ενδημικά φυτά της Πελοποννήσου. «Είχα από τότε ανακαλύψει 4 νέα είδη στο φαράγγι του Λεωνιδίου. Ένα από αυτά ήταν η Ρetrorhagia grandiflora.

Στην περιοχή υπάρχουν 1.500 είδη φυτών. Κι αυτό γιατί οι ανθρώπινες επεμβάσεις είναι σχεδόν ανύπαρκτες, ενώ δεν υπάρχουν γύρω ανταγωνιστικά φυτά. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει καταγραφή τα τελευταία χρόνια της χλωρίδας. Μόνο την τελευταία δεκαετία έχουν ανακαλυφθεί 100 διαφορετικά είδη και υποείδη», εξηγεί ο Έλληνας καθηγητής.
Ενδημικά της Πελοποννήσου: 17 είδη έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα, που ευδοκιμούν μόνο σε περιοχές της νότιας Πελοποννήσου ή και στα Κύθηρα.

Ψάξτε την αχίλλειο του Ταϋγέτου, το βόλανθο το λακωνικό, το τσάι του Μαλεβού ,

την καμπανούλα τη στενοσίφωνα














κιτρινο-πορτοκαλί τουλίπες













ανεμώνη
















Petrorhagia Glumacea























η ορχιδέα του Ταϋγετου


















άλλα αγριολούλουδα του Ταϋγετου

25 σχόλια:

prasino liker είπε...

Αλικη καλησπερα
Λιγο μυρισαμε απο ανοιξιατικη φυση.
Στην Κρητη ερχονται καθε χρονο Δανοι,μαλιστα με charter μονο και μονο να μελετησουν τις αγριες ορχιδεες που υπαρχουν στα βουνα.Αν δεν κανω λαθος ειναι πανω απο 180 ειδη.Αν τις κοψεις κανουν 5 χρονια να ξαναβγουν.

Kaveiros είπε...

Δε προλαβαινω να μαθαινω!

Ανώνυμος είπε...

Εντυπωσιακό το άρθρο σου.
Και πολύτιμο!!!

Καλο βράδυ

Κόκκινη Ομπρέλα είπε...

Μ'αρέσει που μας μορφώνεις aliki μου...

Να πάρω την Petrorhagia Glumacea;

Θυμάμαι μικρή, περπατούσαμε τακτικά με τον παππού μου στο βουνό. Γνώριζε τα μανιτάρια και τα καλοκαίρια μαζεύαμε ρίγανη...
Οι μυρωδιές του βουνού ζαλιστικές, ακόμη τις κουβαλάω, τόσα βότανα που δεν τα ξέρουμε...


Καλό βράδυ, ανήσυχο πνεύμα!
Να χεις όμορφο ξημέρωμα!

H.Constantinos είπε...

Ενδιαφέρον, πολύ ενδιαφέρον.
Και με γύρισες 2 χρόνια πίσω, πρόπερσυ, που είχα φάει μιά φλασιά κάπως, και είχα καθίσει και είχα ασχοληθεί με το θέμα αρκετά. Δεν ξέρω μήπως ήταν κληρονομική καταβολή, γιατί ο παππούς μου ήταν εξπέρ του θέματος σε σχεδόν επαγγελματικό επίπεδο.
Πάντως το θέμα συνεχίζει να μου κάνει κλικ όπου το πετυχαίνω...

Alexis B είπε...

Καταπληκτικές οι φωτογραφίες των λουλουδιών
Μύρισε άνοιξη.
Και τα ποστ σου πολύ ωραία.
Καλημέρα

Alkmini είπε...

σας ευχαριστω ολους για τα καλα σας λογια.
καλη σας μερα :))

"ζαχαρούλα.." είπε...

καλημέρα!!! ήρθε η άνοιξη στο γραφείο μου.. ευχαριστώ!!!!

Ανώνυμος είπε...

Καλημέρα! κάπου είχα διαβάσει ότι το όνομα Άλισον είναι λουλούδι της Κρήτης (α - λύσσον).

Τώρα σε ότι αφορά την προηγούμενη ανάρτηση θα ήθελα να προσθέσω και το εξής:
"Υγεία είναι η αρετή του σώματος"
Πλάτων

"Να αποφεύγεις τις τροφές που σε πείθουν να τις φας χωρίς να πεινάς και τα ποτά που σε πείθουν να τα πιεις χωρίς να διψάς"
Ιπποκράτης
Νομίζω ότι ο Ιπποκράτης πριν από δύο χιλιάδες χρόνια διατύπωσε και τη θεωρία ότι το μαγνητικό πεδίο της γης επηρεάζει τη συμπεριφορά και τη γλώσσα των ανθρώπων, θεωρία που αρχίζει και επαληθεύεται μόλις πρόσφατα........

dromaki είπε...

Με εντυπωσίασε η Γιαπωνέζα Κιτ Ταν.
Λατρεύω το βουνό και τους ταπεινούς σπόρους του τις μεταμορφώσεις και τις παραλλαγές του.
Μια μεγάλη οικογένεια φυτών της Ελλάδας είναι τα χεδρωπά,που ξεχωρίζουν κυρίως από τους καρπούς τους,τους χέδρωπες,όπως το κουκί,το χαρούπι και ο αρακάς.
Σε αυτή την οικογένεια ανήκουν και οι βίκοι με πάρα πολλά είδη στον Ελληνικό χώρο.Φυτά που λιπαίνουν το έδαφος με τις ρίζες του που παράγουν άζωτο
Πολύ ωραίο το θέμα σου
Νάσαι καλά Αλίκη

ΑΧΤΙΔΑ είπε...

Μου άνοιξες τη ψυχή με τις εικόνες σου και τις γνώσεις μου με όσα έμαθα απο σένα όπως πάντα.Ξέρεις λατρεύω τα αγριολούλουδα και όποτε πάω εξοχή με τον άνδρα μου το ξέρει και μου μαζεύει. Όταν για παράδειγμα πάμε στον Χορτιάτη για μεγάλο χρονικό διάστημα υπάρχουν ανεμωνες, και μικροί μενεξέδες.Κάποτε έβγαλε ρίζες και προσπάθησε να τα καλλιεργήσει σε γλάστρα μα δεν έπιασαν δυστυχώς.Χαμομήλι δεν αγοράζουμε ποτέ πάντα το μαζεύουμε, το ίδιο ρίγανη, φλαμούρι, ευκάλυπτο κ.α

thalassamov είπε...

Ανοίξαμε τη φύση, περάστε!
:)))))))))))))))))))))))))))))

Λουλουδένιο, πολύχρωμο, ταξιδιάρικο!
Αξιοθαύμαστοι οι άνθρωποι όπως η Κ...δεν συγκρατώ ονόματα..

Κι εσύ που μας μεταφέρεις γνώσεις που δεν πρόκειται να πάρουμε από αλλού..ειδικά κάτι παιδιά της πόλης σαν εμένα, που δεν έχουμε ιδέα από βοτανολογία!

Όμορφο απόγευμα, Αλίκη μου!!!
μμμμμμμμμμμμμμμμμμμααααααααατς!!!

Alkmini είπε...

1000 ευχαριστω σε ολους για τα τοσο καλα σας λογια και χαιρομαι που σας αρεσε κι αυτη μου η αναρτηση.
πολλα φιλακια στα μουτρακια
:)))))))))

P. Kapodistrias είπε...

Ελπίζω να μ' έχεις γράψει στον κατάλογο για Πιστοποιητικό Σπουδών στο τέλος της εκπαιδευτικής περιόδου! Χα, χα!!!! Συγχαίρω!

Γιώργος Χρηστινίδης είπε...

aliki είσαι απίστευτη. Πολύ ωραίο post. Αν το κάναμε όλοι για τον τόπο μας, πόσο πιο πλούσιοι θα είμασταν.
Κρατώ κι από το σχόλιο του ηλιογράφου αυτό που είπε ο Ιπποκράτης για να το λέω στους μαθητές μου.

(Σου έστειλα e-mail εκπληρώνοντας την υπόσχεσή μου σχετικά με τη δημοσίευση του ημερολογίου του αγαπημένου - σε όλους πια - σκυλάκου στην εφημερίδα.)

Να είσαι καλά. Φιλιά.

kiki είπε...

Εγώ θα σταθώ σε κείνες τις πασχαλίτσες αριστερά γιατι έχω μεγάαααααααααααλη αδυναμία στις Πασχαλίτσες!
Φτιάξε καφέεεεεεεεε!!!

faraona είπε...

Πολυ ομορφο ποστ.Μας ενημερωσες για πολυ ενδιαφεροντα πραγματα.
Η γη της πατριδας μας βγαζει θησαυρους αλλα ειναι ελαχιστοι υτοι που τους ξερουν.

Ανώνυμος είπε...

Ενα χαπάκι μαστουρώνεις κι όλα τα άλλα είναι περιττά. Και μετά αναρωτιόμαστε γιατί έγινε έτσι η φύση και η ατμόσφαιρα και άλλαξαν οι εποχές. Αρνιόμαστε να δούμε την πλευρά της ζωής.

Γωγώ Πακτίτη είπε...

καλημέρα Αλίκη...:)

μου αρέσουν τα κείμενα που βάζεις...

σήμερα με γέμισες μυρωδιές...:)

Αννα είπε...

Πολύ ομορφο το ποστ σου..
Χρησιμο και πολύτιμο!!!
Περασα να πω μια καλημερα μια που μια αμυγδαλιτιδαα με κρατησε σπιτι σημερα!!!
Φιλια

KOSTAS είπε...

Aliki Υπέροχο το ποστ.
Για να γνωρίζεις, το 95% αυτών των φυτών είναι μελισσοκομικά, σε στενή συνεργασία με τον ήλιο, αλλά και με την σύσταση του εδάφους, δημιουργούν τις καταλληλότερες συνθήκες, για να κάνουν οι μέλισσες το Ελληνικό μέλι, το πιο ωραίο μέλι του κόσμου!

Νικόλας Παπανικολόπουλος είπε...

:)) Καλημέρα! :))

Alkmini είπε...

θα ευχαριστησω και εσας που με τιματε με την παρουσια σας και τα καλα σας σχολια για τις αναρτησεις μου.

οι εξετασεις πλησιαζουν πατερ Παναγιωτη και οποιος αλλος θελει να αποκτησει Πιστοποιητικο Σπουδων απο το Μ.Ε.Σ (Μπλογκ Επιμορφωτικων Σπουδων)Κοκκινη Κλωστη Σ.Μ.
(ΣΟΥΠΑ.ΜΟΥΠΕΣ)

ΦΥΡΔΗΝ-ΜΙΓΔΗΝ είπε...

Αθάνατη ελληνική φύση!!!

Τα σιέλ λουλουδάκια που φυτρώνουν στην Ακροναυπλία πώς λέγονται;
Πουθενά αλλού δεν ευδοκιμούν....

Φιλί και Γλαρένιες αγκαλιές

Alkmini είπε...

@γλαρενια
μου, θα ρωτησω ντοπιους μηπως και ξερουν για τα λουλουδακια της ακροναυπλιας