Παγωτό - Ice cream

Ήλιος, θάλασσα κι ένα παγωτό στο χέρι: ο ιδανικός συνδυασμός για ένα απολαυστικό καλοκαίρι.

Με τέτοια ζέστη αυτές τις μέρες δεν θα μπορούσα να κάνω αφιέρωμα για σούπες. Σκέφτηκα να σας δροσίσω λίγο και να λύσουμε την παρεξήγηση όσον αφορά το παγωτό.

Γιατί είναι παρεξηγημένος πειρασμός.

Παγωτό < παγ- (< πήγνυμι) + (παραγωγική κατάληξη) -ωτό (ουδέρετο της -ωτός). Μάθαμε από που βγαίνει. Οχι από την παγωτομηχανή όπως νομίζαμε, αλλά από το ρήμα πήγνυμι. Λύθηκε η πρώτη παρεξήγηση.

Ποιός ανακάλυψε το πρώτο παγωτό?

Η αλήθεια είναι πως υπάρχουν πολλές ιστορίες για το ποιός ανακάλυψε το πρώτο παγωτό, κανείς όμως δεν μπορεί να μας δώσει μια

σίγουρη απάντηση σ' αυτό το πολύ ενδιαφέρον ερώτημα. Αυτό οφείλεται στο ότι δεν υπάρχουν γραπτά κείμενα που να αποδεικνύουν ότι μια από τις ιστορίες αυτές είναι αληθινή!

• Ο πρόγονος του παγωτού δημιουργήθηκε για πρώτη φορά στην Κίνα, γύρω στο 2000 π.Χ. Παρασκευαζόταν από ελαφρώς βρασμένο ρύζι, μυρωδικά και γάλα, τα οποία τοποθετούνταν στο χιόνι για να πήξουν.

• Αργότερα παρασκευάστηκαν γλυκά με βάση παγωμένους χυμούς φρούτων, με ή χωρίς γάλα, και κατά το 13ο αιώνα μπορούσε να τα αγοράσει κάποιος εύκολα στους δρόμους του Πεκίνου. Το 14ο αιώνα έκαναν την εμφάνισή τους στην Ευρώπη, συγκεκριμένα στην Ιταλία, παγωμένα φρούτα και γάλα, τα οποία έφερε ο Μάρκο Πόλο.

• Το 16ο αιώνα υπήρχαν αποθήκες γεμάτες χιόνι για το πάγωμα των σερμπετιών στο σαράι του σουλτάνου της Κωνσταντινούπολης. Το 1533, όταν η Κατερίνα των Μεδίκων παντρεύτηκε τον Ερρίκο Β' της Γαλλίας, έφερε στη νέα της πατρίδα ένα παγωμένο επιδόρπιο από γλυκιά κρέμα, η οποία έμοιαζε πολύ με το σημερινό παγωτό. Η τιμή του ήταν αστρονομική, αφού δεν ήταν καθόλου εύκολο να διατηρηθεί ο πάγος το κατακαλόκαιρο.

• Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Νέρων, προφανώς έστελνε σκλάβους που έτρεχαν πολύ γρήγορα στα βουνά για να του φέρουν χιόνι και πάγο, με τον οποίο πάγωνε τα φρουτοποτά που του άρεσαν πολύ.

• Παράλληλα λέγεται πως ο Γάλλος De Mirco που ήταν σεφ του βασιλιά Καρόλου του Πρώτου, σέρβιρε σε μια μεγάλη τελετή ένα πρωτοποριακό επιδόρπιο, μια "παγωμένη κρέμα". Στους καλεσμένους άρεσε τόσο πολύ αυτή η "παγωμένη κρέμα" που ο Κάρολος υποσχέθηκε στο σεφ του πολλά λεφτά για να κρατήσει μυστική τη συνταγή του και να την χρησιμοποιεί μόνο στις δικές του τελετές.

Για να υπάρχει και σήμερα αυτή η γευστικότατη παγωμένη κρέμα μάλλον ο σεφ δεν θα τήρησε την υπόσχεση του, ή... κάποιος άλλος είναι υπεύθυνος για τη συνταγή!

• Κάποιος Έλληνας ποιητής στην αρχαία Ελλάδα περιέγραψε κάποτε κάτι σαν χιόνι με συστατικά, φρούτα, μέλι ή ροδόσταγμα. Οι αρχαίοι Έλληνες έτρωγαν χιόνι ανακατεμένο με μέλι και φρούτα στην αγορά της Αθήνας καθώς ο πατέρας της ιατρικής Ιπποκράτης ενθάρρυνε τους αρχαίους Έλληνες ασθενείς να τρώνε πάγο. Υπάρχουν ακόμα και μαρτυρίες που λένε πως στο Μεγάλο Αλέξανδρο άρεσε ιδιαίτερα το "φαγώσιμο χιόνι"! Αυτό μας δείχνει πως προφανώς και στην αρχαία Ελλάδα φαίνεται πως γνώριζαν το παγωτό σε κάποια μορφή.

Το παγωτό λοιπόν ήταν αποκλειστικό προνόμιο των πλουσίων. Όμως γύρω στα 1560 ένας Ισπανός γιατρός που ζούσε στη Ρώμη, ο Μπλάσιους Βιλαφράνκα, ανακάλυψε ότι προσθέτοντας νιτρική ποτάσα στο χιόνι και στον πάγο μπορούσε να καταψύξει οτιδήποτε πολύ πιο γρήγορα.

Κάποιες πρώτες συνταγές του παγωτού εμφανίστηκαν το 1700, σε ένα γαλλικό βιβλίο με τον τίτλο «Η Τέχνη του να Φτιάχνεις Παγωτό». Ο Αμερικανός Πρόεδρος Τόμας Τζέφερσον είχε στην κατοχή του μια συνταγή για παγωτό βανίλια, ενώ ο Τζορτζ Ουάσινγκτον είχε πληρώσει σχεδόν 200 δολάρια, που για τα δεδομένα της εποχής ήταν αρκετά χρήματα, για μια συγκεκριμένη, σπάνια, συνταγή.

Αυτή η εφεύρεση έδωσε μεγάλη ώθηση στην παραγωγή παγωτού. Κατά το 19ο αιώνα το παγωτό διαδόθηκε στην Αγγλία και στην Αμερική χάρη στους Ιταλούς μετανάστες που το πωλούσαν στους δρόμους. Οι παγωτατζήδες ονομάστηκαν "χόκι-πόκι", παράφραση του "Ecco un poco", που σημαίνει "ορίστε λιγάκι".

Βέβαια υπάρχουν κι άλλες πολλές ιστορίες, για το πως πρωτοδημιουργήθηκε το παγωτό και από ποιόν.

Το πιο πιθανό είναι να ανακαλύφθηκαν ταυτόχρονα σε διάφορα μέρη της γης από διάφορους δημιουργούς, διάφορες μορφές παγωτού οι οποίες εξελίχθηκαν με τα χρόνια στη μορφή που έχουμε σήμερα.

Αυτό που σίγουρα είναι αποδεδειγμένο, είναι ότι το πρώτο παγωτό σε ξυλάκι παρασκευάστηκε το 1903 από τον Harry Bust και από τότε υπάρχει από πολλούς "παγωτοπαραγωγούς" σε περίπτερα και καταστήματα σε όλο τον κόσμο!

Κάτι που μπορεί να σας έτυχε σε σχέση με την κατανάλωση ενός ωραίου, παγωμένου παγωτού ίσως να ήταν ένας ξαφνικός ανεξήγητος πονοκέφαλος. Ξέρετε που οφείλεται αυτός;

Καθετί που τρώμε έρχεται σε επαφή με τον ουρανίσκο πριν το καταπιούμε. Όταν αυτό που βάλαμε στο στόμα μας είναι πολύ κρύο ερεθίζονται κάποια νεύρα που υπάρχουν στον ουρανίσκο. Υπάρχει επίσης η θεωρία ότι διαστέλλονται τα αγγεία στον εγκέφαλο. Είναι πιθανόν ότι είτε ο ερεθισμός των νεύρων είτε η διαστολή των αγγείων, μας προκαλούν τον πονοκέφαλο.

Συνήθως ο πονοκέφαλος αυτός διαρκεί μόνο λίγο, 30 έως 60 δευτερόλεπτα, και φεύγει μόλις επανέλθει το στόμα σας σε κανονική θερμοκρασία. Εάν είναι πολύ ενοχλητικός μπορείτε να δοκιμάσετε να αφήσετε το παγωτό να ζεσταθεί λίγο πριν το φάτε και να μειώσετε την ταχύτητα με την οποία το καταβροχθίζετε!

Το παγωτό α λα Ελληνικά και πώς φτιαχνόταν

Το παγωτό δεν άργησε να μαγέψει και τους Έλληνες λάτρεις των δροσιστικών γεύσεων. Στην Ελλάδα οι πρώτοι παραδοσιακοί παγωτατζήδες χρησιμοποιούσαν ένα μεγάλο κάδο που τον γέμιζαν με πάγο και αλάτι. Είναι γνωστό ότι πριν από την εμφάνιση των ηλεκτρικών ψυγείων οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν αμμωνία για την κατασκευή του πάγου, και αλάτι για τη συντήρησή του. Μέσα στον κάδο αυτό λοιπόν βύθιζαν ένα δεύτερο δοχείο γεμάτο με γάλα και ζάχαρη που το ανακάτευαν συνεχώς με ένα τεράστιο γουδοχέρι, μέχρι να γίνει παχιά κρέμα και να πήξει.

Το μεγαλύτερο παγωτό του κόσμου

Ανατρέχοντας στο βιβλίο με τα ρεκόρ Γκίνες, βρήκαμε ότι το μεγαλύτερο παγωτό στον κόσμο κατασκευάστηκε από μια παρέα Καλιφορνέζων (ήταν άραγε Ιταλικής καταγωγής;) Ήταν τόσο μεγάλο που έφτανε, ούτε λίγο ούτε πολύ, τα 3,6 μέτρα σε ύψος, τα 17.665 λίτρα σε βάρος ενώ η γαρνιτούρα του από πάνω…… Ναι!:

Ήταν 3 ολόκληροι τόνοι από κερασάκια, μπισκότα και σαντιγί.

Η ατυχία του καλόπιστου εφευρέτη

Η πρώτη μηχανή παγωτού κατασκευάστηκε από μια δαιμόνια Αμερικανίδα νοικοκυρά το 1846. Η τετραπέρατη αλλά παρόλα αυτά αφελής κα Νάνσυ Τζόνσον, τόσο πολύ ενθουσιάστηκε με την εφεύρεσή της που δεν κρατήθηκε κι έτρεξε να την επιδείξει σε όλους τους γείτονες.

Δεν ένιωσαν όμως κι εκείνοι τα ίδια πηγαία συναισθήματα χαράς και συμπαράστασης. Αντίθετα, ένας κατεργάρης Ιάπωνας με το όνομα Γιανκ έσπευσε να κατοχυρώσει την ευρεσιτεχνία ως δικό του δημιούργημα, και από τότε θεωρείται εκείνος ως ο εφευρέτης της παγωτομηχανής.

Τουλάχιστον είχε την ευγένεια να δώσει στο κατασκεύασμά του το όνομα της άτυχης κυρίας Τζόνσον.

Ποια είναι η σύσταση του παγωτού;

• 10% - 16% λίπος γάλακτος
• 9 - 12% πρωτεϊνες (καζεϊνες) και υδατάνθρακες (λακτόζη)
• 12 - 16% γλυκαντικές ουσίες, κυρίως συνδυασμός σουκρόζης και γλυκόζης 0.2 - 0.5% σταθεροποιητές και γαλακτωματοποιητές
• 55% - 64% νερό
• ασβέστιο (σε υψηλή βιοδιαθεσιμότητα)
• φώσφορο
• βιταμίνες Α, Ε, Β1, Β2, Β6

Ποιοί είναι οι 7 λόγοι που αγαπάμε το παγωτό;

1. Είναι από τις καλύτερες πηγές ασβεστίου λόγω του γάλακτος που περιέχει. Η μη επαρκής πρόσληψη ασβεστίου, του κυριότερου συστατικού των οστών, από τη διατροφή μπορεί να μειώσει σημαντικά την οστική πυκνότητα.
2. Είναι πηγή βιταμινών Α, Ε, Β1, Β2, Β6
3. Έχει αντιοξειδωτική δράση καθώς περιέχει κακάο, ξηρούς καρπούς (πολυφαινόλες) και φρούτα (βιταμίνες Α, Ε) .
4. Νομοθετικά, τα συντηρητικά απαγορεύονται στο παγωτό. Η διατήρησή τους εξασφαλίζεται με την παστερίωση και την κατάψυξη.
5. Τα παγωτά τύπου light μπορούν να τα καταναλώνουν και οι διαβητικοί.
6. Οι πρωτεϊνες, οι υδατάνθρακες και τα λιπαρά του παγωτού προέρχονται σε μεγάλο ποσοστό από το γάλα, γι’αυτό και είναι υψηλής βιολογικής αξίας.
7. Είναι ο πιο γλυκός και ο πιο δροσιστικός πειρασμός για μικρούς και μεγάλους.

Παρεξηγημένο όσο κανένα άλλο τρόφιμο με τόσο πλούσια διατροφική αξία, έχει κατηγορηθεί από την υπερπροστατευτική Ελληνίδα μάνα ως επιβλαβές για την υγεία, υπαίτιο για το κοινό κρυολόγημα και παχυντικό. Στην πραγματικότητα, δεν είναι τίποτε από τα παραπάνω. Το παγωτό έχει χειρότερη εικόνα από αυτήν που του αξίζει. Συγκρινόμενο με την πίτσα και τα χάμπουργκερ, η περιεκτικότητά του σε λιπαρά και σε θερμίδες είναι γενικά λιγότερο από το μισό. Eνα απλό παγωτό ξυλάκι έχει μόλις 150 θερμίδες, ενώ ακόμα και το πιο πλούσιο παγωτό σε γεύσεις και σιρόπια είναι γενικά λιγότερο θερμιδοφόρο από μια πάστα ζαχαροπλαστείου.

Λύσαμε και δεύτερη παρεξήγηση. Το παγωτό δεν παχαίνει. Απλά πρέπει να το ζητάτε χωρίς θερμίδες, όταν παραγγέλνετε.

Παγωτά διαίτης
Τα τελευταία χρόνια ολοένα και διευρύνεται η γκάμα των διαιτητικών παγωτών, τύπου diet, light, slim. Τα παγωτά αυτά περιέχουν υποκατάστατα ζάχαρης -συνήθως ακεσουλφαμικό κάλιο, σορβιτόλη ή μαλτοδεξτρόζη και χαμηλή έως μηδενική περιεκτικότητα σε λίπος. Προσοχή όμως: Οσα παγωτά διαίτης διαθέτουν επικάλυψη σοκολάτας ή απομίμησης σοκολάτας περιέχουν οπωσδήποτε λιπαρά συστατικά.

Πάρτε και μια συνταγούλα για ελαφρύ παγωτάκι:

Παγωτό γιαούρτι

Πρόκειται για ένα παγωμένο επιδόρπιο, το οποίο μπορεί να αντικαταστήσει το αγαπημένο παγωτό. Η θερμιδική του απόδοση είναι μικρή, αντίθετα προς τη θρεπτική του αξία.
Υλικά για 5 μερίδες

• ½ κιλό γιαούρτι (1,5% λιπαρά)
• 6-8 φράουλες (100 γρ.)
• 1 ροδάκινο (100 γρ.)
• 2 βερίκοκα (100 γρ.)
• 1 κουταλιά σούπας χυμό λεμονιού
• 50 γρ. ζάχαρη

Εκτέλεση

Λιώνετε στο μπλέντερ τις φράουλες, το ροδάκινο και τα βερίκοκα, προσθέτετε το χυμό λεμονιού και τη ζάχαρη και ανακατεύετε πολύ καλά. Βάζετε το μίγμα σε ένα μπολ και προσθέτετε το γιαούρτι. Ανακατεύετε πολύ καλά, το τοποθετείτε σε μία φόρμα και το βάζετε στο ψυγείο. Μόλις παγώσει μπορείτε να το σερβίρετε γαρνίροντας με φρούτα.

Θρεπτική αξία

Θερμίδες/μερίδα: 127
Πρωτεΐνες: 6 γρ.
Υδατάνθρακες: 23 γρ.
Λίπη: 2 γρ.
Ριβοφλαβίνη: 0,25 mg
Ασβέστιο: 190 mg
Φωσφόρος: 154 mg
Βιταμίνη A: 80 RE (κυρίως από βερίκοκο)
Βιταμίνη C: 17 mg (κυρίως από φράουλες)

Διατροφικό σχόλιο

Βασικό του συστατικό αποτελεί το γιαούρτι, το οποίο, όπως όλα τα γαλακτοκομικά, πρέπει να συνιστά αναπόσπαστο μέρος του καθημερινού διαιτολογίου. Το γεγονός ότι είναι ημίπαχο υποβιβάζει την ποσότητα του ανεπιθύμητου κορεσμένου λίπους στο 1 γρ. και μας επιτρέπει να συγκρατήσουμε μόνο τα θετικά χαρακτηριστικά του τροφίμου. Όπως φαίνεται και από τη θρεπτική ανάλυση, βασική συνεισφορά του γιαουρτιού στη διατροφή ενός ατόμου αποτελούν η ριβοφλαβίνη, το ασβέστιο και ο φωσφόρος.

Η ριβοφλαβίνη συμμετέχει στην απελευθέρωση ενέργειας από τα κύτταρα του ανθρώπινου σώματος. Το γιαούρτι αποτελεί την καλύτερη πηγή ριβοφλαβίνης, ανά θερμίδα αποδιδόμενης ενέργειας, κάτι που αποδεικνύεται από το γεγονός ότι στο συγκεκριμένο πιάτο εμπεριέχεται το 20% της ημερήσιας συνιστώμενης ποσότητας.

Επίσης, το ασβέστιο είναι ένας ακόμη σημαντικός λόγος που συστήνεται η κατανάλωση γαλακτοκομικών καθημερινά. Συγκεκριμένα, για την κάλυψη των αναγκών ενός ενήλικα σε ασβέστιο, υπολογίζεται πως απαιτούνται καθημερινά δύο μερίδες γαλακτοκομικών, δηλαδή ένα ποτήρι γάλα και ένα κεσεδάκι γιαούρτι. Σε αυτό το σημείο να σημειώσουμε πως μία μερίδα από το συγκεκριμένο πιάτο καλύπτει το 20% της ημερήσιας συνιστώμενης δόσης ασβεστίου, του οποίου η απορρόφηση βελτιώνεται, όταν ο φωσφόρος βρίσκεται σε παρόμοια ποσότητα, όπως συμβαίνει εδώ.

Επιπρόσθετα, έρευνες έχουν αποδείξει πως η κατανάλωση γιαουρτιού μαζί με σάκχαρα είναι μία πολύ καλή εναλλακτική λύση στην κατανάλωση υδατανθρακούχων ποτών και επιδορπίων, επειδή το γιαούρτι δρα ενάντια στους μικροοργανισμούς της σιέλου που προκαλούν τερηδόνα, ενώ πρόσφατα συνδέθηκε και με μείωση της αρτηριακής πίεσης.

Επίσης, φαίνεται πως η ύπαρξη προβιοτικών (Τα προβιοτικά είναι ζωντανοί μικροοργανισμοί ή συνδυασμοί μικροβίων που χορηγούνται για να βελτιώσουν τη μικροβιακή χλωρίδα του ατόμου, κυρίως αυτή του γαστρεντερικού σωλήνα) στο γιαούρτι, του προσδίδει αντικαρκινικές ιδιότητες, καθώς και υπολιπιδαιμικές, εξαιτίας της μείωσης της οξείδωσης της LDL χοληστερόλης. Τέλος, το γιαούρτι, λόγω των μικροοργανισμών του, μπορεί να συστήνεται σε άτομα που πάσχουν από δυσανοχή στη λακτόζη, καθώς και για τη θεραπεία διαφόρων νόσων του εντέρου.

Τι λένε οι Ειδικοί:

H καθηγήτρια Olivia Pinho, κορυφαία διατροφολόγος από το Πανεπιστήμιο του Porto στην Πορτογαλία, λέει: «Tο παγωτό είναι κάτι παραπάνω από ένα κέρασμα. Mπορεί να αποτελέσει μέρος μιας υγιεινής διατροφής και να μετατρέψει τα μικρά διαλείμματα της μέρας σε απολαυστικές στιγμές. Mπορεί να θεωρηθεί τρόφιμο με διαθρεπτική αξία κι επομένως να ενταχθεί σ' ένα υγιεινό διαιτολόγιο, αποτελώντας μια καλή επιλογή σνακ».
H Dr. Ursula Schwab, κλινική διαιτολόγος στο Πανεπιστήμιο του Kuopio στη Φινλανδία, προσθέτει: «Tο παγωτό είναι μια καλή επιλογή ως σνακ ή επιδόρπιο, ειδικά όταν αντικαθιστά προϊόντα με αυξημένη ενέργεια χαμηλής διαθρεπτικής αξίας, όπως αρτοσκευάσματα με πολλά λιπαρά και σοκολάτες».

Δικτυογραφία: βικιλεξικό, οικαδε.gr, focus.gr. , iatronet.gr, kathimerini.gr, medlook.net, kayak, eportal.gr , athensvoice.gr, greeknewsonline.gr