Φάρος

(μια ανάρτηση για τους φάρους αφιερωμένη στο Δρομάκι)

ΝΟΣΤΑΛΓΙΕΣ - Κώστας Ουράνης

Μοιάζω τους γέρους ναυτικούς με τις ρυτιδωμένες
και τις σφριγώδεις τις μορφές που είδα στν Ολλανδία
παράμερα στων λιμανιών τους φάρους καθισμένους
να βλέπουνε αμίλητοι να φεύγουνε τα πλοία .
Τα μάτια τους , που ανάμνησες κρατούσαν ναυαγίων
λαχταριστά , νοσταλγικά τα παρακολουθούσαν
καθώς σηκώναν τις βαριές , που τρίζαν , άγκυρές τους
κι' από τον φάρο ήρεμα , πελώρια περνούσαν .
Σε λίγο μεσ' στην άπειρη τη θάλασσα αλαργεύαν
και χάνονταν αφήνοντας στη ρόδινη τη δύση
έναν καπνό που αυλάκωνε τον ουρανό πριν σβήσει .
κι' όμως οι γέροι ναυτικοί , ακίνητοι στο φάρο ,
με τη μεγάλη πίπα τους σβησμένοι πιά στο στόμα
προς τα καράβια πούφυγαν εκύτταζαν ακόμα...

Πάντα με γοήτευαν οι Φάροι. Ενας απ αυτούς ήταν και ο φάρος του Cascais.

Kαι ο γειτονικός μου στο Paco d Arcos (ήταν το ψαροχώρι που έμενα) που δεν κατάφερα ποτέ να τον φωτογραφήσω γιατί δεν μπορούσα να σταματήσω στη μέση του δρόμου. Κάποιος Πορτογάλος όμως το έκανε και πολύ χάρηκα που τον βρήκα.

Φάρος (lighthouse) ονομάζεται ειδικής και τυποποιημένης κατασκευής κτίσμα που οικοδομείται σε διάφορα σημεία των ηπειρωτικών ή νησιωτικών ακτών ή και επί βραχονησίδων στο επάνω μέρος του οποίου φέρεται ειδικός μηχανισμός που φωτοβολεί, (εκπέμπει), συνήθως περιοδικό φως, χαρακτηριζόμενο εκ του σκοπού του ως ιδιαίτερο βοηθητικό μέσο στην ασφαλή ναυσιπλοΐα.
Με το όνομα Φάρος χαρακτηρίζεται τόσο το κτίσμα όσο και η μηχανή φωτοβολίας που είναι εγκατεστημένη σ΄ αυτό.

Σημαντικότεροι Φάροι στην αρχαιότητα ήταν ο Φάρος της Αλεξάνδρειας και ο Κολοσσός της Ρόδου, ενώ σήμερα αναμφίβολα θεωρείται το Άγαλμα της Ελευθερίας στη Νέα Υόρκη στις ΗΠΑ, έστω κι αν ουσιαστικά δεν φωτοδοτεί. Στην Ελλάδα σε κάποιες πόλεις οι υφιστάμενοι φάροι αποτελούν τα σύμβολά τους όπως ο Φάρος της Αλεξανδρούπολης για την Αλεξανδρούπολη, ο Φάρος της Κρανάης για το Γύθειο, ο Φάρος της Πάτρας για την Πάτρα κ.λπ.

Σήμερα οι Φάροι διακρίνονται σε "επανδρωμένους", όπου υφίστανται Φαροφύλακες (lightsmen) και σε "μη επανδρωμένους" ή "αυτόματους". Πλοία ή σκάφη που εξυπηρετούν ανάγκες φάρων ονομάζονται "φαρικά" ή "συντήρησης φάρων" (light-house tenters).

Ταυτότητα Φάρων

Φαρικό οπτικό (μηχανή) τύπου Φρενέλ όπου διακρίνονται οι επάλληλοι οριζόντιοι (πάνω και κάτω) και κάθετοι ομόκεντροι δακτύλιοι (διοπτρικά στοιχεία) περιμετρικά.

Κάθε Φάρος φέρει ιδιαίτερο όνομα (συνήθως της περιοχής εγκατάστασης), και γεωγραφικό στίγμα. Επίσης ιδιαίτερα στοιχεία εκάστου είναι το ύψος του (της φωτιστικής εστίας του από της μέσης πλήμμης της στάθμης της Θάλασσας) και η περιοδικότητα διαδοχής φωτοβολίας και σκότους. Το τελευταίο αυτό γνώρισμα καλείται χαρακτηριστικό φάρου (characteristic). Η περίπτωση ύπαρξης δύο φάρων με ίδιο χαρακτηριστικό στην ίδια γεωγραφική περιοχή πρέπει να θεωρείται αποκλεισμένη. Ο απαιτούμενος χρόνος για μιά πλήρη επανάληψη του χαρακτηριστικού του Φάρου ονομάζεται περίοδος φάρου. Η περιοδικότητα φάρου μετριέται σε λεπτά ή δευτερόλεπτα της ώρας. Τα ύψη των Φάρων για λόγους ασφαλείας μετριώνται συνήθως σε πόδια ή μέτρα και αντιπροσωπεύουν το ύψος της εστίας και όχι όλου του κτίσματος από τη μέση πλήμη (MHV) της θάλασσας.
Όλα τα παραπάνω στοιχεία που προσδιορίζουν έκαστο Φάρο καθώς και των εγκατατάσεων αυτών περιλαμβάνονται στους Φαροδείκτες. Στους ναυτικούς χάρτες οι Φάροι συμβολίζονται με κόκκινο μικρό κύκλο ή με αστερίσκο συνοδευόμενο με κόκκινο λοβό στη γεωγραφική του θέση.

Είδη Φάρων

Ανάλογα του "χαρακτηριστικού" τους οι Φάροι διακρίνονται σε

• Σταθερού φωτός (Fixed/F): Είναι οι Φάροι με συνεχές φως και σταθερής έντασης.
• Αναλάμποντες (Flashing/Fl): Εκείνοι με περιοδικό ζωηρό φως διάρκειας μικρότερης του σκότους.
• Διαλείποντες (Occulting/Occ): Παρουσιάζουν περιοδικό σταθερό φως διάρκειας μεγαλύτερης ή ίσης του σκότους.
• Εκλάμποντες (Quick Flashing/Qk.Fl): ή τάχιστα αναλάμποντες, κοινώς "σπίθες". Ο αριθμός των αναλαμπών τους υπερβαίνει τις 60/λεπτό.
• Με δέσμη αναλαμπών (Group Flashing/Gr.Fl.): Εκείνοι που εκπέμπουν περιοδικά ομάδα 2 ή περισσοτέρων αναλαμπών.
• Με δέσμη διαλείψεων(Gr.Occ.): Εκπέμπουν περιοδικά ομάδα 2 ή περισοτέρων διαλείψεων.
• Με δέσμη εκλάμψεων (Interrupted quick Flashing/I.Qk.Fl.): οι τάχιστα αναλάμποντες επί 4 sec και που διακόπτουν επί 4 sec.

Συνδιασμοί των παραπάνω χαρακτηριστικών είναι οι Φάροι:

• Σταθεροί μετ΄ αναλαμπών (Fixed flashing/F.Fl)
• Σταθεροί με δέσμη αναλαμπών (Fixed group flashing/F.Gr.Fl.).

Επίσης ανάλογα του χρώματος φωτός που εκπέμπουν οι Φάροι διακρίνονται σε: λευκούς (White/W), ερυθρούς (Red/R) και πράσινους (Green/G) και εναλλάσσοντες όταν κάποιοι εναλλάσσουν το χρώμα τους (Alternating/Alt), (το χρώμα των λευκών φάρων δεν σημειώνεται στους χάρτες). Τέλος υφίστανται και οι Φάροι που εκπέμπουν με βραχείες αναλαμπές μακράς διάρκειας καλούμενοι ως βραχειών και μακρών αναλαμπών (Short-long Flashing/S-L Fl).

Μέτρηση χαρακτηριστικού

Για την μέτρηση του "χαρακτηριστικού" ενός Φάρου προς αποφυγή λάθους χρησιμοποιείται ένα στιγμόμετρο. Ένας εμπειρικός επίσης τρόπος που ακολουθούν οι ΄ναύτες οπτήρες (παρατηρητές) είναι η ρυθμική μέτρηση: "μισό ένα", "μισό δύο", "μισό τρία" κ.ο.κ., ή "και ένα", "και δύο", "και τρία" κ.ο.κ. Η μέτρηση αρχίζει από την πρώτη αναλαμπή και σταματά στην πρώτη της περιοδικής επανάληψης.

Τομείς Φάρων

Πολλοί Φάροι δεν είναι ορατοί απ΄ όλα τα σημεία του ορίζοντα, ή οπως λέμε δεν είναι "περίβλεπτοι" και τούτο διότι παρεμβάλλεται συνήθως τμήμα ξηράς. Έτσι αυτοί παρουσιάζουν σκοτενό (obscured) τομέα (sector). Άλλοι πάλι παρουσιάζουν τομείς διαφορετικών χρωμάτων προκειμένου να επιδείξουν ελεύθερη πλεύσιμη περιοχή, με πράσινο χρώμα, και τα αβαθή ή κάποια ξέρα η ναυάγιο με ερυθρό χρώμα. Τέλος υφίστανται και οι φανοί καλούμενοι direction lights που δεικνύουν λευκό φώς σε διαπλεύσιμο χώρο των στενών εισόδων λιμένων και ερυθρό ή πράσινο εκατέρωθεν της εισόδου. Τα όρια αυτών των τομέων αναφέρονται κατά διοπτεύσεις πάντα από την θάλασσα τόσο στους χάρτες όσο και στους Φαροδείκτες και στους Πλοηγούς (βοηθήματα).

Ισχύς Φάρων

Η ισχύς των Φάρων (power of lights) αποτελεί μια ένδειξη της λαμπρότητάς των, δηλαδή της φωτιστικής τους ικανότητας που εκφράζεται σε "κηρία" (candles) και αποτελεί στοιχείο της ταυτότητάς των. Τα φωτιστικά μηχανήματα των φάρων είναι είτε αυτόματα (ανεπιτήρητοι), είτε λειτουργούν δι΄ ηλεκτρισμού. Τελευταία άρχισαν να λειτουργούν και Φάροι με ατομική ενέργεια όπως εκείνος της εισόδου του Κ. Chesapeak των ΗΠΑ.

Εποπτεία Φάρων

Το σύνολο των εγκατεστημένων φάρων, η διάταξή τους και τα χαρακτηριστικά εκάστου αποτελούν το φαρικό σύστημα της Χώρας που περιλαμβάνεται σε ειδικά ναυτιλιακά βοηθήματα (βιβλία) τους Φαροδείκτες. Αρμόδια Υπηρεσία ελέγχου και γενικής εποπτείας του ελληνικού φαρικού συστήματος είναι η Υπηρεσία Φάρων, ανεξάρτητη Υπηρεσία του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού.
Το 1955 οι φάροι που λειτουργούσαν στην Ελλάδα ανέρχονταν σε 470 εκ των οποίων οι 93 ήταν επιτηρούμενοι και οι υπόλοιποι αυτόματοι. Νομοθετημένες τότε οργανικές θέσεις προσωπικού έφθαναν τις 320. Βασικός νόμος που διέπει τους Φάρους στην ελληνική επικράτεια είναι ο Νόμος 1629 του 1951 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει μέχρι σήμερα.

Φάροι της Ελλάδας : http://www.qsl.net/sv2ael/sv2ael.files/faroi/faroi_tumb.htm

Ο Φάρος της Αλεξάνδρειας θεωρείται ένα απο τα Επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου. Κατασκευάστηκε τον 3ο αιώνα π.Χ. και παρέμεινε σε λειτουργία εώς την πλήρη καταστροφή του απο δύο σεισμούς τον 14ο αιώνα μ.Χ. Ήταν ένας πύργος συνολικού ύψους 140 μέτρων και ήταν για εκείνη την εποχή το πιο ψηλό ανθρώπινο οικοδόμημα του κόσμου μετά τις πυραμίδες του Χέοπα και του Χεφρήνου ή Χεφρένης. Κατασκευάστηκε απο κομμάτια άσπρης πέτρας και ήταν δομημένος σε τέσσερα επίπεδα. Το χαμηλότερο ήταν η τετράγωνη βάση, το δεύτερο ήταν ένα τετράγωνο κτίσμα, το τρίτο οκτάγωνο κτίσμα και το τέταρτο το ψηλότερο ένα κυκλικό κτίσμα επί της κορυφής του οποίου το άγαλμα του Ποσειδώνα ή Απόλλωνα. Στο τέταρτο επίπεδο υπήρχε ένας καθρέπτης που αντανακλούσε το φώς του ήλιου κατά την διάρκεια της μέρας ενώ το βράδυ έκαιγε μία φλογα για να προειδοποιεί τα διερχόμενα πλοία για την ύπαρξη εμποδίων. Η λέξη φάρος υιοθετήθηκε από πολλές χώρες και χρησιμοποιήθηκε ευρέως στο λατινογενές λεξιλόγιο και σε γλώσσες όπως τα Γαλλικά (phare), τα Ιταλικά (faro), Πορτογαλικά (farol) και Ισπανικά (faro).

Δικτυογραφία: Βικιπαίδεια.